فرانچایز چیست؟

حتما شما هم تعدادی از شعبه های “آیس پک” ، “نوتلا بار” ، “استارباکس” یا “بستنی شاد” و … را دیده اید که بصورت خیلی سریع در همه شهر ها پخش شده اند.این کسب و کار های از مدلی به نام فرنچایز (فرانچایز)یا اعطای حق امتیاز استفاده کرده اند.

فرانچایز (Franchise) براساس تعریف انستیتوی بین المللی فرنچایز روشی ساده برای توسعه کسب و کار یا تجارت و توزیع کالا و خدمات از طریق قرارداد اخذ امتیاز است.با مدیر فروش همراه باشید.

تعریف مدل فرانچایز

یک رابطه مدت دار و بلندمدت که فرنچایز دهنده حق بهره مندی از لیسانس و برند خود را به فرنچایز گیرنده می دهد و در زمینه سازمان دهی، آموزش، تامین مواد، بازاریابی و مدیریت به فرنچایز گیرنده کمک میکند و در ازای آن مبلغی از درآمد فرنچایز گیرنده را در اختیار می گیرد. فرنچایز یک مدل از همکاری در کسب و کار است که برای عرضه یک محصول یا خدمت به کار می رود.

در زبان انگلیسی شرکت اصلی که مدل کسب و کار را طراحی کرده فرنچایزر (Franchisor) و شرکتی که این امتیاز را دریافت کرده فرنچایزی (Franchisee) نامیده می‌شود.

فرانچایز کردن کسب و کار

فرانچایز کردن کسب و کار، یک مسیر اثبات شده برای رشد سریع است. حال اینکه ما چگونه فرانچایز شویم نیز خودش در این اقتصاد چالش برانگیز تبدیل شدن به یک گیرنده ی فرانچایز، یک بلیط خودکار به سوی موفقیت نیست. با این حال، بسیاری از صاحبان کسب و کار رویای دیدن نام تجاری خود را به عنوان نامی بزرگ، با شبکه ای گسترده در سراسر جهان در سر می پروارانند

در حقیقت راز موفقیت برندهای بزرگ خدماتی و صنعتی استفاده از مدل فرانچایز است. فرانچایز یکی از پدیده‌های دنیای معاصر در حوزه کسب و کار و خدمات عمومی است که منجر به ایجاد الگوهای زنجیره‌ای می‌شود. در این شیوه کسب و کار یک شرکت یا برند موفق، در ازای دریافت درصدی از درآمد طبق یک قرارداد مشخص و بلندمدت حق استفاده از لیسانس، برند و آموزش را به فرنچایز گیرنده می‌دهد و خدماتی مانند تأمین مواد اولیه، بازاریابی و تبلیغات را نیز بر عهده می‌گیرد.

برای مثال در رستوران‌های زنجیره‌ای مالکیت هر شعبه با شخصی متفاوت است اما شیوه اداره، دستورالعمل پخت غذا، دکوراسیون و حتی تابلو و آرم رستوران مطابق با الگوی ثابتی صورت می‌گیرد که توسط فرانچایز دهنده تدوین می‌شود.

دلیل استقبال از فرانچایز چیست؟

درواقع فرانچایز استفاده از یک مدل آزمایش‌شده و موفق برای کاهش ریسک سرمایه‌گذاری است. در بازار عصر حاضر شکست اقتصادی به‌سختی جبران شده و بازگشت سرمایه ازدست‌رفته تقریباً غیرممکن است و این موضوع موجب شده تا چه در بخش اقبال عمومی و چه در بحث سرمایه‌گذاری خارجی استقبال خوبی از برندهای زنجیره‌ای شود. این شیوه کسب و کار چندان در ایران ناشناخته نیست. سال‌هاست که فروشگاه‌های زنجیره‌ای با شکل و شمایلی مشابه و خدماتی یکسان در شهرهای بزرگ و کوچک فعالیت می‌کنند.

افزون بر این بسیاری از کسب و کارهای منفرد مانند فست فودها و حتی بستنی فروشی‌ها نیز پس از کسب شهرت و رسیدن به سود کافی اقدام به گسترش فعالیت خود در قالب شعبه‌های متعدد می‌کنند. فرانچایز یک مدل برد-برد در بازار رقابتی محسوب می‌شود.

از سویی فرانچایز دهنده با ارائه تجربیات ارزشمند خود به فرانچایزگیرنده و از طریق فروش بیشتر فرانجایزگیرنده به درآمد سرشاری می‌رسد؛ تجاربی که به‌سختی و با آزمون ‌و خطا و پژوهش‌های فراوان به دست آمده‌اند و از سوی دیگر فرانچایز گیرنده نیز بدون نگرانی از شکست تجاری و بی‌نیاز از اموری مانند تبلیغات و بازاریابی با اتکا به تجاربی که بارها آزمون خود را پس داده‌اند اعتماد نموده و به فعالیت و کار اصلی خود تمرکز می‌کنند.

امروزه حوزه کسب و کار فرانچایز دیگر به فروشگاه‌ها زنجیره‌ای خلاصه نمی‌شود و موفقیت این الگو موجب شده تا مشاغل و خدماتی نظیر رستوران، سوپرمارکت، مهدکودک، مدرسه، دانشگاه و مراکز درمانی و بیمارستان‌ها نیز به این شیوه اداره شوند. دارایی‌هایی که در قالب فرانچایز گسترش می‌یابند تنها به موارد فیزیکی محدود نمی‌شود.

فرانچایز می‌تواند کپی رایت، پتنت، فرمولاسیون و دانش فنی ساخت و تولید یک محصول را نیز به سود دهی برساند. از جمله موفق‌ترین نمونه‌های فرانچایز در ایران می‌توان به فست‌فودهای هایدا، بستنی آیس پک و فروشگاه‌های زنجیره‌ای کوروش اشاره کرد.

پیشنهاد می کنم مقاله تفاوت بازاریابی و فروش چیست؟ را بخوانید.

مزایای فرانچایز برای شروع یک کسب و کار

مزایای فرانچایز برای شروع یک کسب و کار موفق علاوه بر تولید یک محصول خوب یا ارائه خدمات مناسب نیاز به تبلیغات و بازاریابی قوی دارید. این موضوع نیازمند زمان، پول و دانش کافی در حوزه‌های مختلف است. بدون این موارد نیز احتمال شکست و از دست رفتن سرمایه بسیار محتمل است.

اما فرانچایز می‌تواند تمام این موانع را از سر راه بردارد. هر کسب و کاری حتی با یک ایده خلاقانه‌، اگرچه ممکن است به سبب ایده خود با احتمال کمتری با شکست مواجه ‌شود اما به دلیل ناآشنا بودن با فرایندهای اجرایی و مدیریتی معمولاً در سال‌های نخست به سوددهی نمی‌رسد. اما استفاده از الگوی فرانچایز موجب تسریع در رسیدن به سود و بازگشت سرمایه می‌شود.

بنابراین اگر ایده‌ای خلاقانه برای برپا کردن یک کار جدید و صبر زیاد برای به انتظار نشستن موفقیت ندارید و از شکست اقتصادی و از دست رفتن سرمایه خود نیز بیمناک هستید بهتر است استفاده از الگوی فرانچایز را به‌عنوان یک پیشنهاد منطقی در صدر تصمیمات خود قرار دهید.

مزایای فرنچایز برای مشتریان چیست؟

مشتریانی که از یک فرنچایز اقدام به خرید محصولات و یا خدمات می‌کنند، معمولا به این رفتار خرید خود ادامه می‌دهند. مشتریان ریسک عوض کردن استفاده از سرویس یک فرنچایز دهنده‌ی آشنا را در مقابل استفاده کردن از سرویس یک کسب و کار کمتر شناخته شده قبول نمی‌کنند؛ مخصوصا اگر سرویس ارایه شده هزینه‌ی قابل توجهی را از مشتری بطلبد.

در اصطلاح Switching Cost تعویض برای یک مشتری از یک فرنچایز به یک کسب و کار کمتر شناخته شده بسیار بالاست. فرنچایزها سطح یکسانی از کیفیت را برای مشتریان فراهم کرده و معمولا مشتریان را با نوسانات کیفیتی سورپرایز نمی‌کنند، آن‌ها همیشه محصولات یا خدمات خود را با یک قیمت، در یک مدل تجاری به مشتریان ارایه داده و امکاناتی نظیر استفاده از مزایای سابقه خرید را در تمام شعب برای مشتریان فراهم می‌آورند.

کارآفرینی یا فرانچایز ؟

همانطور که می دانید کارآفرینی دردسر های خود را دارد و به اعتقاد بعضی ها به در دسرش نمی ارزد. به همین دلیل خیلی ها به جای راه اندازی یک کسب و کار جدید از فرانچایز استفاده می کنند. در صورت گرفتن فرانچایز شما ابتدا مبلغی را به فرانچایز دهنده به عنوان قبول مسئولیت و انجام کار می پردازید و مقداری از فروش خود را به وی می دهید. اما تمامی امکانات از قبیل مواد و کالا ها، آموزش، نیرو، چارت سازمانی و سامان دهی را دریافت می کنید و از حمایت همیشگی فرانچایز دهنده برخوردار هستید.

در شروع یک کسب وکار جدید شما با آزمون خطا جلو خواهید رفت اما با گرفتن حق امتیاز یک برند و استفاده از فرانچایز، شما شکست خود را به صفر نزدیک می کنید چراکه برند هایی که فرانچایز می دهند شناخته شده هستند و نیازی نیست که شما خود را به آب و آتش بزنید تا مشتری ها را به سمت خود بکشانید.

پیشنهاد می کنم مقاله تعریف کارآفرینی چیست؟ را بخوانید.

مک دونالد و فرنچایز

مک دونالد (McDonald’s) که بزرگترین فرانچایز دنیا است می خواهند به شما حق امتیاز بدهد. شما به ازای مبلغ معینی، حق امتیاز فروش محصولات مک دونالد را از آن دریافت خواهید کردو مک دونالد مکان و کالا و نیروی آموزش دیده را در اختیار شما خواهد گذاشت. در ادامه ی این واگذاری، مک دونالد از فروش شما سهم خواهد داشت. شما صرفا مدیریت یکی از شعب را در اختیار خواهید داشت و خط مشی این مدیریت نیز بر اساس اصول اصلی شرکت مک دونالد خواهد بود.

بزرگ ترین فرانچایز های دنیا

در زیر اسامی بزرگ ترین فرنچایز های دنیا را خوهیم دید که داستان هرکدام ازین ها به ما می گوید که چگونه فرنچایز شویم و منبع آن سایت franchisedirect است. بیشترین فرانچاز ها در آمریکا وجود دارد. از ۲۰ فرانچایز بزرگ دنیا ۱۷ عدد برای آمریکاست.

مزایای استفاده از فرانچایز

•    سرمایه گذاری با ریسک کمتر
•    عدم نیاز به تخصص یا تجربه زیاد
•    دسترسی‌ به بازار فروش مطمئن و از قبل تثبیت شده
•    سود دهی‌ سریع
•    عدم نیاز به تبلیغات جداگانه
•    استفاده از آموزش‌های اولی‌ شرکت فرانچایز دهنده
•    تنوع درهنگام انتخاب شرکتهای فرانچایز دهنده بر اساس میزان سرمایه
•    عدم وابستگی بازار فروش به قوم یا ملیت خاص

انواع فرانچایز

فرانچایز را بر اساس زمینه ی عملکرد و گستره ی آن به سه دسته تقسیم کرده اند :

فرنچایز صنعتی :

در فرانچایز صنعتی، امتیاز گیرنده کالای خاصی را بر طبق دستور العمل‌ های امتیاز دهنده تولید می‌ نماید و آن‌ ها را تحت حقوق مالکیت فکری امتیاز دهنده به فروش می‌ رساند مانند شبکه فرانشیز رستوران‌ ها.

فرنچایز توزیعی :

در فرانچایز توزیعی، ‌امتیاز گیرنده صرفا کالا های خاصی را در فروشگاهی که از نام تجاری یا نماد امتیاز دهنده برخوردار است، به فروش می‌ رساند مانند شبکه فرانشیز جایگاه‌ های سوخت.

فرنچایز خدماتی :

در این دسته ی خدماتی نیز امتیاز گیرنده پیشنهاد ارائه خدماتی را تحت نام تجاری، نماد یا حقوق مالکیت فکری امتیاز دهنده ارائه می‌ دهد مانند شبکه فرانشیز تعمیر‌گاه‌ های خودرو.

معایب برای فرنچایز دهنده

مدیریت سخت تر:

شما مدیران فرنچایز ها را استخدام نکرده اید؛ با آنها قرارداد دارید، پس نمی توانید به راحتی آنها را مدیریت کنید؛ تغییرات سخت تر و زمان بر تر خواهد بود

سخت تر شدن نوآوری:

اگر بخواهید یک محصول جدید، یک روش جدید یا یک فرآیند جدید را امتحان کنید تا زمانی که بخواهید همه زیردستان خود را با روش جدید آشنا کنید زمان زیادی طول می کشد. به همین دلیل نوآوری سخت تر و کندتر می شود.

معرفی کتاب

برای اطلاعات بیشتر در مورد فرانچایز می توانید از کتاب زیر استفاده کنید.

•  هر آنچه که در مورد فرانچایز باید بدانید