تعریف کارآفرینی چیست؟

در این مقاله از سایت مدیر فروش قصد داریم شما را با مفهوم کارآفرینی و کارآفرین شدن آشنا کنیم و ایده کارآفرینی را در ذهن شما روشن کنیم.در ادامه با ما باشید!

تعریف کارآفرینی

کارآفرینی یا Entrepreneurship واژه‌ای نسبتاً قدیمی است که ریشه فرانسوی دارد.

کارآفرینی از کلمه فرانسوی “Entrepreneurs ” به معنای “متعهد شدن ” نشات می‌گیرد، اما معانی دیگری مانند دلالی نیز دارد.

کارآفرینی به فرایند خلق ارزش جدید (مادی یا معنوی) از طریق یک تلاش متعهدانه با در نظر گرفتن ریسک های ناشی از آن اطلاق می‌شود.

کلمه کارآفرین حدود سیصد سال قدمت دارد و نخستین کسانی که واژه‌ی کارآفرین و مفهوم کارآفرینی را مورد توجه قرار دادند، اقتصاددان‌ها بودند.

کسانی مانند ریچارد کانتیلون و آدام اسمیت لغت کارآفرین را در قرن‌های هفدهم و هجدهم میلادی به کار برده‌اند.

اقتصاد دانان نخستین کسانی بودند که در نظریه های اقتصادی خود به تشریح کارآفرین و کارآفرینی پرداختند. ژوزف شومپــیتر، کارآفرین را نیــروی محرکــه اصلی در توسعه اقتصادی می‌داند و می‌گوید: نقش کارآفرین، نوآوری است. از دیدگاه وی ارائه کالایی جدید، ارائه روشی جدید در فرآیند تولید، گشایش بازاری تازه، یافتن منابع جدید و ایجاد هرگونه تشکیلات جدید در صنعت و… از فعالیت های کارآفرینان است. کـرزنر نیز کـه از استــادان اقتصاد دانشگاه نیویورک می‌باشد کارآفرینی را این گونه تشریح می‌کند: کارآفرینی یعنی ایجاد سازگاری و هماهنگی متقابل بیشتر در عملیات بازارها.

یکی از جامع‌ترین تعاریف کارآفرینی که در دانشکده‌ی بازرگانی هاروارد مورد استفاده قرار می‌گیرد، توسط هوارد استیونسن (Howard Stevenson) مطرح شده است. تعریف کارآفرینی از دیدگاه استیونسن چنین است:

شومپیتر در سال ۱۹۲۸ تعریف کارآفرینی را به صورت زیر مطرح کرد:

عصاره کارآفرینی در درک و بهره برداری از فرصت‌هاست.

البته شومپیتر به تدریج در سیاست هم ورود پیدا کرد و بعد از آن، تعریف‌های بعدی‌اش کمی جنبه‌ی کلان‌تر به خود گرفت. به عنوان مثال تأکید می‌کرد که کارآفرینان کسانی هستند که اقتصاد و سازمان‌ها را زنده می‌کنند.

البته نگاه شومپیتر به کارآفرینی صرفاً در این تعریف خلاصه نمی‌شد. او ابعاد کارآفرینی را فراتر از مفهومِ فرصت جویی و فرصت پروری می‌دید. شومپیتر به رابطه بین کارآفرینی و نوآوری توجه ویژه داشت. او پنج شیوه نوآوری را مد نظر داشت:

1. معرفی یک کالای جدید

2. به‌کارگیری یک شیوه‌ی جدید برای تولید یک محصول قدیمی

3. ایجاد یک بازار جدید برای یک محصول موجود

4. کشف و به‌کار گیری یک منبع جدید برای تأمین مواد اولیه

5. ایجاد یک ساختار جدید برای یک صنعت موجود

او چنان دقیق به ویژگی‌های کارآفرینان و شیوه‌های عملکرد آن‌ها می‌پردازد که امروزه در نوشته‌های آکادمیک، گاهی به جای اصطلاح تعریف کارآفرینی توسط شومپیتر از اصطلاح کلی‌ترِ کارآفرین شومپیتری استفاده می‌کنند تا تمام آنچه او مد نظر داشته حفظ شود و از قلم نیفتد

پیتر دراکر، پدر علم مدیریت این تعریف کارآفرینی را اینگونه بیان می‌کند:

کارآفرین کسی است که فعالیت اقتصادی کوچک و جدیدی را با سرمایه خود شروع می‌کند، کارآفرین ارزش ها را تغییر می‌دهد و آن‌ها را دچار تحول می‌نماید و به سمت بهتر شدن هدایت می‌کند.

کارآفرینی چیست؟

كارآفريني فرآيند يا مفهومي است كه در طي آن فرد كارآفرين با ایده‌های نو، خلاق و شناسايي فرصت‌های جديد با بسيج منابع، به ايجاد كسب و شرکت‌های نو، سازمان‌های جديد و نوآور رشد يابنده مبادرت می‌ورزد. اين امر توأم با پذيرش خطرات است ولي اغلب منجر به معرفي محصول يا ارائه خدمات به جامعه می‌شود. انگیزه‌های مختلفي در كارآفرين شدن مؤثر می‌باشد كه از جمله آن‌ها: نياز به موفقيت، نياز به كسب درآمد و ثروت، نياز به داشتن شهرت، و مهم‌تر از همه نيازمندي به احساس مفيد بودن و استقلال طلبی را می‌توان نام برد.

کارآفرین چه کسی است؟

کارآفرین به کسی گفته می‌شود که علاوه بر برخورداری از خلاقیت بالا، دارای روحیه‌ی خطرپذیری است و می‌تواند برای حل مشکلات دنیای امروز راهکارهای عملی و مبتکرانه ارائه دهد. انسان‌های کارآفرین موجب ظهور مشاغل جدید می‌شوند و می‌توانند با تشخیص زودهنگام فرصت‌های رشد، نیرو و نشاط تازه‌ای به تشکیلاتی که سال‌ها از عمرشان می‌گذرد ببخشند.

كارآفرين كيست؟

كارآفرين فردي است كه كنترل درونی دارد. او براي آنكه بتواند درست آنچه را كه می‌اندیشد عينيت بخشد و عزم خود را عملی كند بايد رئيس و كارفرمای خود باشد. يعنی كارآفرين نياز به استقلال دارد. ذهن پويای او مرزهای از پيش تعیین شده و قالب‌های رايج را در هم می‌شکند و با وجودی كه همان چيزي را می‌بیند كه ديگران می‌بینند، اما چيزی را می‌اندیشد كه ديگران نمی‌اندیشند. يعنی كارآفرين خلاق است.

وقتی‌ که خلاقيت او از ذهن به عمل منتقل می‌شود نوآوری صورت می‌گیرد. نوآوری يعنی پيمودن راه نارفته. كسی كه اولين بار راهی را می‌پیماید، اوين كسی است كه می‌تواند خبر مخاطرات راه را برای ديگران بياورد. يعني کارآفرین خطرپذیر است.

او به جای آنكه منتظر ضمانت يك پايان موفق بماند، به فكر و تلاش خود تكيه ميزند، به مشكلات حمله می‌کند و پيش می‌رود. يعنی كارآفرين منفعل نيست و برای استقبال از آينده روحیه‌ای تهاجمی دارد.

لحظه آغاز تصميم، تنها زمانی نيست كه او با ريسك مخاطره مواجه می‌شود؛ ابهام يك پايان نامعلوم، بر هر قدم اين راه سايه می‌اندازد. يعني كارآفرين قدرت تحمل ابهام دارد.

تعریف کارآفرین سازمانی

کارآفرین سازمانی، کارمند یک سازمان بزرگ است که اختیار دارد تا با هدف تبدیل کردن سازمان به یک شرکت موفق در محصولات، خدمات و پروژه‌های شرکت نوآوری و خلاقیت ایجاد کند و فرایندها، جریان‌های کاری و سیستم‌ های سازمان را مجدداً طراحی کند.

کارآفرین سازمانی به تغییر عقیده دارد و از شکست نمی‌ترسد، او با بهره‌گیری از منابع سازمانی ایده‌های جدید را کشف می‌کند، به دنبال فرصت‌هایی است که بتواند با ریسک کردن به کل سازمان منفعت برساند و برای بهبود عملکرد و سودآوری به ترویج نوآوری می‌پردازد. کار کارآفرین سازمانی بسیار چالش‌برانگیز است؛ بنابراین آن‌ها با توجه به عملکرد خود از طرف سازمان مورد تقدیر قرار می‌گیرند و پاداش دریافت می‌کنند.

در چند سال اخیر، شرکت‌های بزرگ در سازمان خود شخصی را به عنوان کارآفرین سازمانی تعیین می‌نمایند تا بدین ترتیب به برتری عملیاتی دست پیدا کنند و مزیت رقابتی به دست بیاورند.

چرا کارآفرینی؟

در هر اقتصادی، چرخش مالی یک کشور تأثیر مستقیمی بر روی کیفیت زندگی مردم آن کشور دارد. کارآفرینان یکی از قدرتمندترین مهره های گردش این چرخه اقتصادی هستند.

به زبان ساده در هر کشوری، در هر شرایطی به همت کارآفرینان می‌توان یک اقتصاد شکست خورده را تبدیل به یک اقتصاد ابرقدرت کرد (برای نمونه ژاپن!)

تفاوت‌های کلیدی میان کارآفرین و کارآفرین سازمانی

وجوه تمایز کارآفرین و کارآفرین سازمانی عبارت‌اند از:

۱. کارآفرین به شخصی گفته می‌شود که با در ذهن داشتن یک مفهوم یا ایده‌ی نوآورانه، یک کسب‌و‌کار جدید راه‌اندازی می‌کند. اما به کارمند یک سازمان که اختیار ایجاد نوآوری در محصول، خدمت، فرایند، سیستم و غیره را بر عهده دارد کارآفرین سازمانی می‌گویند.

۲. طبیعت فعالیت کارآفرین، شهودی است در حالی که برای کارآفرین سازمانی، ترمیمی است.

۳. کارآفرین از منابع شخصی مثل نیروی انسانی، ماشین‌آلات، پول و غیره استفاده می‌کند. در حالی که در مورد کارآفرین سازمانی، منابع از قبل آماده هستند و توسط شرکت تأمین می‌شوند.

4. کارآفرین رئیس خودش است؛ بنابراین در اتخاذ تصمیم مستقل عمل می‌کند. اما در مقابل، کارآفرین سازمانی کسی است که برای سازمان کار می‌کند و نمی‌تواند مستقل از سازمان خود تصمیم بگیرد.

نکات کلیدی کارآفرینی

به دنبال زمینه کاری مناسب بگردید

در بازاری که همه شرکت­ ها بزرگ و قدر هستند، کوچک بودن می‌تواند مزیت­ های ویژه ­ای داشته باشد. یکی از این مزیت­ ها توانایی وارد شدن در زمینه­ هایی است که شرکت­ های بزرگ به خاطر اینکه از لحاظ اقتصادی برایشان ارزش زیادی ندارد و یا تخصص لازم را ندارند واردش نمی‌شوند.

تمرکز بر روی یک محصول خاص و کسب مهارت و دانش زیاد درباره­ آن، موفقیت تحسین برانگیزی را برای کسب و کار شما به وجود آوردند.

نام مناسبی برای کسب و کار خود انتخاب کنید.

نام کسب و کار یکی از مهم‌ترین عواملی است که می‌تواند مشتری‌های بالقوه را به بالفعل تبدیل و یا آن‌ها را برای همیشه از شما دور کند. همچنین بعد از انتخاب نام برای شرکت، تغییر آن بسیار پرزحمت است. نامی که انتخاب می‌کنید باید ماهیت کسب‌وکارتان را نشان دهد. نامی که گویای تفاوت کار شما با دیگر شرکت­ های مشابه و همچنین بیانگر نحوه ارائه­ خدمات به مشتریان باشد. باید بدانید اولین چیزی که مشتری با آن روبرو می‌شود نام کسب و کار است.

در مورد هدفتان شفاف باشید

کسب‌وکارهایی موفق خواهند شد که اولاً زمینه فعالیت خود را به طور کامل بشناسند و ثانیاً تمرکز خود را در آن زمینه از دست ندهند. اگر قصد دارید کسب‌وکاری را شروع کنید باید بتوانید به طور شفاف و واضح هدف خود را بیان کنید تا دیگر اعضا نیز کار و هدف خود را بدانند. البته واضح است که در شروع کار نمی‌توانید همه مسائل را در نظر بگیرید و یا حتی ممکن است در طول مسیر نیاز باشد تغییرات نسبتاً بزرگی انجام دهید. ولی نکته اینجاست که هرگز نباید هسته­ اصلی (هدف) کسب و کار خود را فراموش کنید.

انواع کارآفرینی

انواع کارآفرینی به شرح زیر خواهد بود:

کارآفرینی مستقل: فردی که مسئولیت اولیه‌ی جمع‌آوری منابع لازم برای شروع و یا رشد کسب‌وکاری را بسیج می‌نماید و تمرکز او بر نوآوری و توسعه فرآیند، محصول یا خدمات جدید می‌باشد. به عبارت دیگر کارآفرین فردی است که یک شرکت را ایجاد و اداره می‌کند و هدف اصلی‌اش سودآوری و رشد است.

کارآفرینی سازمانی: فرآیندی است که در آن محصولات یا فرآیند نوآوری شده از طریق القا و ایجاد فرهنگ کارآفرینانه در یک سازمان از قبل تأسیس شده، به ظهور می‌رسند. به تعریفی دیگر فعالیت های کارآفرینانه فعالیت هایی هستند که از منابع و حمایت سازمانی به منظور دستیابی نتایج نوآورانه برخوردار می‌باشد.

کارآفرینی شرکتی: کارآفرینی شرکتی به مفهوم تعهد شرکت به ایجاد و معرفی محصولات جدید، فرآیندهای جدید و نظام های سازمانی نوین است.
کارآفرینی بین‌المللی: این فرآیند زمانی ایجاد می‌شود که کارآفرینان برای منابع، طراحی و توزیع کالا و خدمات خود به شبکه های جهانی وابسته هستند.
کارآفرینی اجتماعی: کارآفرینی در یک زمینه اجتماعی برای سازمان های غیر تجاری و اقتصادی را در برمی‌گیرد.

3 توصیه ایلان ماسک به کارآفرینان

ایلان ماسک یکی از کارآفرینان موفق ایالت متحده‌ی آمریکا است. او به دلیل موفقیت‌هایی که به‌صورت متناوب کسب می‌کند، روند معمول کارآفرینی را برای دیگر افراد قدری مشکل کرده است. از این رو برخی او را یک اخلال‌گر در ایجاد کسب‌وکار می‌دانند. او بنیان‌گذار و مدیرعامل دو شرکت بزرگ تسلا و اسپیس‌ایکس است.

1- هرگز از رویاهایتان دست نکشید

ماسک برای اینکه یکی از موفق‌ترین کارآفرینان در هر بازه‌ی زمانی محسوب شود قدم به قدم پیش رفته است؛ اما در طول این مدت با شکست نیز بیگانه نبوده است. به‌عنوان مثال، ماسک با سمت مدیر عاملی در اولین شرکت خود به نام زیپ ۲ و سپس در شرکت پی‌پال که بنیان‌گذار آن‌ها بود، با شکست مواجه شد.

عدم موفقیت او تا حدی بود که از ۱۰ شرکت انتخاب شده در سال ۱۹۹۹، این دو شرکت او از جمله بدترین ایده‌های کارآفرینی معرفی شدند. علاوه بر این، در سال ۲۰۰۰، ماسک در طول سفری که به برزیل و آفریقای جنوبی داشت مبتلا به نوع مستعدی از بیماری مرگ‌آور مالاریای مغزی شد. تنها تعداد کمی از سختی‌هایی که او در زندگی شخصی یا شغلی خود مجبور به تحمل آن‌ها بود، به‌تنهایی می‌تواند بسیاری از افراد را از پا دربیاورد؛ اما مقابله با این چالش‌ها او را قوی‌تر از قبل می‌کرد.

2- از انتقادها و پیشنهادهای دیگران استقبال کنید

ماسک می‌داند که با وجود تمام موفقیت‌هایی که کسب کرده است ایده‌های او تنها ایده‌ی مورد توجه افراد نیست. او از نظرخواهی از طرفداران خود درباره‌ی موضوع‌های مختلف در شبکه‌ی اجتماعی توییتر کناره‌گیری نمی‌کند. او حتی درباره‌ی مسائل خاص شرکت تسلا نیز سؤال‌هایی را مطرح می‌کند.

3- مشکلات را خودتان حل کنید

در دسامبر سال ۲۰۱۶ ماسک در ترافیک سنگین لس‌آنجلس معطل شده بود. او از اینکه نمی‌توانست در برابر ترافیک کاری انجام دهد احساس عجز و ناتوانی می‌کرد. بلافاصله در شبکه‌ی مجازی برای طرفداران خود توییت گذاشت که «ترافیک خیابان دیوانه کننده است. از این رو، قصد دارم دستگاه حفاری تونل بسازم و همین حالا انجام کارهای آن را شروع کردم.»

کارآفرینی در ایران

کارآفرینی چند سالی هست در ایران به موضوع داغ رسانه­های دیداری و شنیداری تبدیل شده و همه به نوعی با این موضوع دست و پنجه نرم می­کنند. موضوعی که به نظر می­رسد اقتصاد، تجارت، صنعت، تکنولوژی، تحصیلات و هر آنچه را به آن فکر کنید درگیر خود کرده است. اما به نظر می­رسد مفهوم کارآفرینی برای هر فرد و یا کارشناسی متفاوت باشد.

کارآفرینی به عنوان فرآیندی که در جریان آن فرد کارآفرین با خلاقیت به ابداع اندیشه‌های تازه و هدفمند و شناسایی فرصت های جدید می‌پردازد و با آفرینش کار و ایجاد ارزش افزوده در سرمایه، تولید و عرضه هرگونه کالا و خدمت نوین در مسیر رشد و بالندگی اقتصاد و توسعه پایدار گام برمی‌دارد.

ایران با دارا بودن منابع و ظرفیت‌های فراوان طبیعی و نیروی انسانی کارآمد، می‌تواند بستر مناسبی برای رشد و توسعه اقتصادی باشد که توجه به خلاقیت، نوآوری و ترویج تفکر کارآفرینی از ضرورت ها و شرایط این مهم به شمار می‌رود.

موفقیت نهایی ما حاصل شناسایی و بهره برداری از فرصت هایی است که امروز در محیط پیرامون مان وجود دارند. اگر شما بتوانید مهارتی بیشتر از عامه‌ی مردم در تشخیص فرصت های کارآفرینانه به دست آورید بدون شک آینده‌ی شغلی درخشانی خواهید داشت، اما چگونه این مهارت را کسب کنید؟ با درک راهکارهایی که در ادامه برایتان تشریح می‌کنیم:

1. به یک ایده‌ی کامل و بدون نقص نیاز ندارید

شما معمولاً زمانی ایده‌ی کسب‌وکارهای موفق را می‌شنوید که به خوبی گسترش داده شده‌اند اما واقعیت این است که این ایده ها در ابتدا خام و ناقص بوده‌اند. شما زمانی که ایده‌ای را می‌شنوید احتمالاً به بسیاری از نقص هایش پی خواهید برد اما این مسئله نباید شما را از دیدن فرصت هایی که در دل این ایده ها نهفته است غافل کند.

معمولاً وقتی متخصص جوانی در یک شرکت استخدام می‌شود نقص ها و اشکالات آن را می‌بیند حتی اگر شرکت بزرگی مانند گوگل باشد. اما چیزی که این افراد باهوش و جوان از دیدنش غافل می‌شوند فرصت هایی است که برای پیشرفت و بهبود وجود دارد. اگر منتظر این هستید که ایده‌ای کامل و بدون نقص به سراغ تان بیاید فقط وقت تان را تلف می‌کنید.

2. آینده با علم امروز ساخته می‌شود نه علم فردا

نوآوری ها و محصولات آینده به وسیله ابزارها و تکنولوژی هایی که امروز در دست شما هستند ساخته می‌شوند. کاملاً در اشتباه هستید اگر فکر می‌کنید که یک ابزار و اختراع جدید، فرصتی را برای نوآوری به وجود می‌آورد. بسیاری از مردم منتظر رسیدن یک تکنولوژی جدید هستند تا بتوانند به وسیله آن فرصت های کسب‌وکاری جدیدی به وجود آورند.

گرچه اختراعات و تکنولوژی می‌توانند فرصت های تازه‌ای پدید آورند با این حال بسیاری از فرصت ها در به کارگیری و استفاده متفاوت از تکنولوژی های موجود نهفته‌اند. آیفون همان گوشی تلفن همراه بود فقط کمی پیشرفته‌تر و یا آیپاد به وسیله تکنولوژی هایی که وجود داشتند ساخته شد.

3. هر ایده باید در زمان مناسبش اجرایی شود

یکی از مهم‌ترین سؤالاتی که به عنوان یک کارآفرین باید به آن جواب بدهید این است: آیا الآن زمان مناسبی برای پیاده کردن ایده‌تان است؟ ایده های فوق‌العاده‌ی زیادی وجود دارند که تا رسیدن زمان مناسب به یک فرصت کارآفرینانه تبدیل نمی‌شوند.

یکی از بزرگترین عوامل موفقیت فیسبوک این بود که در زمانی مناسب راه اندازی شد.

4. شکست پنجره به فرصت های جدید است

وقتی در اجرای ایده‌ای شکست خوردید از آن دست نکشید. اتفاقاً شکست نشان می‌دهد که ایده‌تان ارزش دنبال کردن را دارد. در واقع بهترین فرصت ها زمانی شناخته می‌شوند که شما بارها در اجرای ایده شکست بخورید.

ایده کارآفرینی در ایران

اگر خودتان را خلاق می‌دانید، پس یکی از ویژگی‌های ضروری کارآفرینان موفق را دارید. ولی می‌توانید از خلاقیت‌تان بیش از ساخت یک طرح کسب و کار و حل مشکلات خاص بهره بگیرید.

 بسیاری از علاقمندان به کارآفرینی گمان می‌کنند که کارآفرینی چیز عجیب و غریبی است که نیاز به ایده های کارآفرینی خارق‌العاده‌ای دارد و نیاز به تخصص‌های عجیب و غریب است که فقط با سرمایه میلیاردی محقق می‌شود. شما می‌توانید یک کسب و کار واقعی بسازید که حول محور خلاقیت‌تان باشد. در ادامه چند ایده کارآفرینی به شما معرفی می‌کنم:

1- سازنده‌ی زیورآلات دستی

شما می‌توانید از خلاقیت‌تان در ساخت مصنوعات دستی مانند گردنبند و گوشواره بهره بگیرید. می‌توانید از سیم، مهره و چند ماده‌ی دیگر استفاده کنید، آن‌ها را کنار هم بگذارید و زیورآلاتی منحصر به فرد بسازید. شما می‌توانید حاصل دست‌تان را به‌صورت آنلاین یا در فروشگاه‌های محلی و نمایشگاه‌ها بفروشید.

2- طراح لوگو

آن دسته از کارآفرینان خلاقی که می‌خواهند با مالکان کسب‌وکارهای دیگر کار کنند، می‌توانند سرویس طراحی ارائه کنند. شما می‌توانید به کسب‌وکارها در طراحی متریال‌های برندینگ اصلی مانند لوگو کمک کنید. برای دریافت مشتری های بیشتر می‌توانید از سایت های انجام میدم و فایور استفاده کنید.

3- طراح تی‌شرت

آیا ایده‌ی جذابی برای تی‌شرت دارید؟ شما به سادگی می‌توانید تی‌شرت‌هایی قابل فروش تولید کنید. برای بازاریابی آن می‌توانید از اینستاگرام استفاده کنید. و نمونه های مشابه که همین کار را می‌کنند در آن پیدا کنید برای الگو گرفتن.

4- راه اندازی فروشگاه اینترنتی

شما می‌توانید با راه اندازی فروشگاه اینترنتی مانند دیجی کالا ولی نه به آن بزرگی لوازمی را به فروش برسانید. این اجناس می‌تواند هر چیزی باشد و بهتر است جنسی باشد که قبلاً یک تجربه در آن بدست آوردید.

طرح های کارآفرینی

شما اگر ایده خاصی ندارید که بتوانید کارآفرینی کنید می‌توانید طرح های کارآفرینی جدید را بخرید. در اینجا سایتی را معرفی می‌کنم که مجموعه‌ای از طرح های مورد نیاز جهت ایجاد مشاغل مختلف همراه با محاسبات مالی و پیش بینی های مورد نیاز را به شما ارائه می‌دهد. شما با مراجعه به سایت تحقیق و همچنین سایت پارس پروژه، می‌توانید این نوع طرح ها را ببینید. بعضی از این ایده ها شامل موارد زیر است:

وام کارآفرینی

شما برای دریافت خلاصه دستورالعمل اعطاي تسهيلات اشتغال کارآفرینی می‌توانید به سایت صندوق کارآفرینی امید مراجعه کنید و اطلاعات لازم را کسب نمایید.

www.karafariniomid.ir

معرفی کتاب کارآفرینی